કોષનો કદ અને આકાર

કોષનો કદ 

• કોષોના કદ આકાર અને કર્યો મા ખબજ મોટુ વૈવિધ્ય જોવા મળે છે 
• સામાન્ય કોષ 0.2 થી 20 માઈક્રો મીટર   કદ ધરાવે છે . 
• સૌથી નાનામાં નાનો કોષ  PPLO ( પ્લુરો ન્યુમોનિયા લાઇક ઓર્ગેનિઝમ ) માયકોપ્લાઝમાં ગેલીસેપ્ટિકમનો છે. 

• તેનું કદ 0.1 માઈક્રો મીટર છે . 
• જ્યારે બૅક્ટરિયા 3 થી 5 માઈક્રોમીટર  લંબાઈ સુધી જોવા મળે છે . 
• સૌથી મોટામાં મોટો કોષ શાહમૃગનું ઈંડું છે . 
• તેનો વ્યાસ 6 ઇંચ કવચ સાથે અને 3 ઇંચ કવચ વગરનું છે . 
• બહુકોષી સજીવોમાં મનુષ્યના રક્તકણ 7.0 માઈક્રોમીટર  વ્યાસ ધરાવે છે . 
• ચેતાકોષ એ સૌથી લાંબા કોષો પૈકીનો એક છે . 
• વાયરસ ખુબજ નાના છે જે કોષીય રચના ધરાવતા નથી.
• સૌથી નાનામાં નાનો વાયરસ નું કદ 7 × 10‐⁷ માઈક્રોમીટર‐³ છે 
• પ્લાસ્મોડીયમ ના બીજાણુ 2 માઈક્રોમીટર લાંબા હોય છે 
• બહુકોષીય સુકોષકેન્દ્રી કોષ નું કદ 5 થી 100 માઈક્રોમીટર હોય છે 
• મૂત્રપિંડ, યુકૃત, અને ત્વચાના કોષોનું કદ 20 થી 30 માઈક્રોમીટર હોય છે. 
• રેખિત સ્નાયુ નું કદ 1 થી 40 mm હોય છે 
• કારા નો કોષ 1 થી 10 cm હોય છે 
• એસિટાબ્યુલારિયા એક કોષીય લીલ જે 10 cm સુધી લાંબા હોય છે 
• માનવ અંડકોષ તે 0.1 mm થી થોડોક વધારે અને 100 માઈક્રોમીટર નો વ્યાસ ધરાવે છે. 
• મરઘીનું ઈંડુ 60 × 45 mm અને કદ 5.0 × 100 મીક્રોમીટર 

કોષ નો આકાર 

• કોષના આકારમાં ઘણી બધી વિવિધતા ધરાવે છે . 
• જેમ કે , ગોળાકાર , બહુ કોણીય , ડિસ્ક જેવા ઘનાકાર , સ્તંભીય , ત્રાકાર વગેરે 
• આકાર કોષોના સ્થાનની સાથે સંબંધિત હોય છે 

• સપાટીય કોષ ચપટા 
• બાહ્યકના કોષો બહુકોણીય આકારના 
• કાર્ય પણ તેને અનુસરીને હોય છે . 
• ઘ.ત. , RBCs - રક્તકણો  દ્વિઅંતર્ગોળ કે જેઓ કેશિકાઓમાંથી પસાર થઈ શકે અને ઓક્સિજન  નું વહન કરે છે
  

કોષના કદ અને આકારને અસર કરતા પરિબળો 

• કોષકેન્દ્ર / કોષરસનું પ્રમાણ ( Retio ) અથવા કર્ન પ્લાઝમ રેશિઓ 
• કોષકેન્દ્ર  કોષ નું નિયંત્રણ અને ચયાપચયિક પ્રક્રિયાઓને નિયંત્રણ કરે છે 
• સપાટી વિસ્તાર અને કદ નું પ્રમાણ ( Retio ) 
• ચયાપચય નો દર
• ઓક્સિજન અને બીજા જરૂરી પદાર્થો કોષોના બધા ભાગો સુધી પહોંચવાની ક્ષમતા 
• ઉત્સર્જિત દ્રવ્યો બહાર ઉત્સર્જિત કરવાની ક્ષમતા 

===============================================================

===== જીવવિજ્ઞાન ના ઊંડાણ પૂર્વક  જ્ઞાન માટે જોડાયેલા રહો =====

MANISH MEVADA

M.Sc, M.Phil, B.Ed

GUJARAT BIOLOGY NEET

NEET MATERIAL IN GUJARATI  

KNOWLEDGE ON THE WAY....................