રીબોઝોમ | NEET BIOLOGY | MANISH MEVADA

 રીબોઝોમ

• સૌથી પહેલા કલોડે નામના વજ્ઞાનીકે કોષરસમાંથી અલગ કર્યું જેને અમને માઇક્રોઝોમ કહ્યું.
• રોબિન્સન અને બ્રાઉન નામના વૈજ્ઞાનિકો અમને વિસીયા ફાબા ના મૂળના કોષો માં જોયું રીબોઝોમ શબ્દ પેલાડે નામના વૈજ્ઞાનિકે આપ્યો 
• એટલે અને પેલાડે પાર્ટિકલ પણ કહે છે.
• તે પટલવિહીન અંગીકા છે.
• તે બધા જ આદિ કોષ કેન્દ્રીય કોષ અને સુકોષકેન્દ્રી કોષ માં જોવા મળે છે 
• તે કેટલાક અપવાદ સાથે એટલે કે પુખ્ત શુક્રકોષ અને પુખ્ત રક્તકોષ ( RBC ) ની અંદર જોવા મળતા નથી. 
• તે કેટલીક અંગિકાઓ માં પણ જોવા મળે છે 
• કણાભસૂત્ર માં જોવા મળે તો તેને માઇટોરીબોઝોમ કહે છે  
• તે રંજક કણોમાં જોવા મળે તો તેને પ્લાસટીડોરીબોઝોમ કહે છે.
• કોષમાં બે જગ્યાએ જોવા મળે છે 
• કોષરસમાં જોવા મળે તો મુક્ત રીબોઝોમ કહે છે 
• અને પટલ સાથે જોડાયેલા જોવા મળે તો પટલીય જોડાણયુક્ત રીબોઝોમ કહે છે 
• રીબોઝોમ બે પેટા એકમો ધરાવે છે . 
• મોટો પેટા એકમ 
• અંતઃ કોષરસજાળ અથવા કોષકેન્દ્ર પટલ સાથે જોડાયેલ હોય છે  
• નાનો પેટા એકમ
• કોષરસ માં મુક્ત હોય છે 
• પટલ સાથે જોડાવા માટે રિબોફોરીન પ્રોટીન મહત્વનું છે. 

પ્રકાર 

• તે બે પ્રકાર ધરાવે છે 
• 70S રીબોઝોમ 
• તે આદિકોષકેન્દ્રી કોષ માં જોવા મળે છે 
• તેમાં બે પેટા એકમો 50s અને 30s હોય છે.
• 80S રીબોઝોમ
• તે સુકોષકેન્દ્રી કોષ માં જોવા મળે છે 
• તેમાં બે પેટા એકમો 60S અને 40S હોય છે.

રીબોઝોમ નું બંધારણ 

• રિબોન્યૂક્લિઓ પ્રોટીન + r-RNA +પ્રોટીન ધરાવે છે. 
• 70S રીબોઝોમ 
• તેમાં 60 - 65 % r-RNA 
• 23s 
• 5S 
• 23s અને 5સ એ 50s મા આવેલા છે 
• 16S 
• 16s એ 30s મા આવેલા હોય છે 
• તેમાં પ્રોટીન 35-40 પ્રોટીન હોય છે 
• 80S રીબોઝોમ 
• તેમાં 45 % r -RNA 
• 28s, 5s , 5.8s
• 28s, 5s , 5.8s એ 60 s મા 
• 18s
• 18s એ 40s મા આવેલા હોય છે 
• તેમાં પ્રોટીન 55 % પ્રોટીન હોય છે.

રીબોઝોમ ના કર્યો 

• રીબોઝોમ ના પેટા એકમો નું જોડાણ 
• જોડાણ માટે mg + નું 0.001 M સાંદ્રતા જરૂરી છે
• આનાથી ઓછી સાંદ્રતા બન્ને એકમોને એકબીજાથી દૂર કરે છે 
• આનાથી વધારે સાંદ્રતા ડાયમર (એટલે બે રીબોઝોમ જોડે ગોઠવાય) નિર્માણ કરે છે 
• પોલિઝોમ / પોલીરીબોઝોમ 
• એક m - RNA પર એક વધારે રીબોઝોમ ગોઠવાય તો તેને પોલીરીબોઝોમ કહે છે 
• કાર્ય - પ્રોટીન સંશ્લેષણ માં ભાગ ભજવે છે.
• રિબોઝોમ RNA સાથે જોડાણ ધરાવે છે 
• મોટો ઉપએકમ પેપ્ટીડાયલ ટ્રાન્સફરેઝ ઉસેચકની પોલીપેપ્ટાઇડના નિર્માણ માટે જરૂરી હોય છે.

===============================================================

===== જીવવિજ્ઞાન ના ઊંડાણ પૂર્વક  જ્ઞાન માટે જોડાયેલા રહો =====

MANISH MEVADA

M.Sc, M.Phil, B.Ed

GUJARAT BIOLOGY NEET

NEET MATERIAL IN GUJARATI  

KNOWLEDGE ON THE WAY....................